Anayasa Mahkemesi, Caner Şafak tarafından yapılan bireysel başvuru üzerine 08.07.2025 tarihli ve 2024/417563 sayılı kararıyla özel borç ilişkisinden doğan alacağın enflasyon karşısında uğradığı değer kaybının tazmin edilmemesi iddiasını inceleyerek, mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Mahkeme, bu tür bir ihlalin yapısal bir soruna işaret ettiğini belirterek pilot karar uygulamasını başlattı.
Talep Konusu ve İddianın Özü
Başvurucu, özel hukuk kişileri arasındaki bir borç ilişkisinden kaynaklanan alacağının, Türkiye’deki yüksek enflasyon ortamı nedeniyle değer kaybına uğradığını iddia etmiştir.
Derece mahkemelerinin bu değer kaybından kaynaklanan zararı tazmin etmemesi veya tam olarak gidermemesi nedeniyle Anayasa’nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğini savunmuştur. İddia, mülkiyet hakkıyla bağlantılı olarak etkili başvuru hakkının da ihlal edildiğini kapsamaktadır.
Tartışılan Hususlar ve Mahkemenin Değerlendirmesi
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, esas olarak derece mahkemelerinin alacak miktarını belirlerken ve hüküm altına alırken, alacağın enflasyon karşısındaki değer kaybını ne ölçüde dikkate aldığı ve bu durumun başvurucunun mülkiyet hakkına yönelik bir müdahale oluşturup oluşturmadığını tartışmıştır.
Mahkeme, başvurucunun mülkiyet hakkının ihlal edildiği yönünde oy çokluğuyla görüş bildirmiştir. Bu karar, yüksek enflasyon dönemlerinde alacak davalarında değer kaybının yeterince karşılanmamasının Anayasal bir hakkın ihlaline yol açtığını tespit etmiştir.
Giderim ve Pilot Karar Uygulaması
Mahkeme, tespit edilen ihlalin yalnızca somut başvurucunun özelinde bir sorun olmadığını, yapısal bir sorundan kaynaklandığını belirterek, benzer vakaların tekrarını önlemek amacıyla pilot karar uygulamasına geçilmesine karar vermiştir.
İhlalin giderilmesi ve kök nedeninin çözülmesi amacıyla kararın bir örneği Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) bildirim için gönderilmiştir.
Benzer nitelikteki diğer bireysel başvuruların görüşülmesinin, bu kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasından itibaren dört ay sonraya ertelenmesine karar verilmiştir. Bu erteleme, TBMM’ye veya ilgili idari makamlara gerekli yasal/idari tedbirleri alması için süre tanımaktadır.
Karşı Oy Gerekçesi (Yapısal Sorun Tartışması)
Karara karşı oy kullanan azınlık üyeleri, mülkiyet hakkı ihlali tespiti yönünde çoğunluk görüşüne katılmakla birlikte, ihlalin giderimi noktasında ayrışmıştır:
Karşı oy sahipleri, ihlalin yapısal bir sorundan değil, derece mahkemelerinin mevcut kanun hükümlerini Anayasa’ya uygun şekilde yorumlamamasından kaynaklandığını savunmuştur.
Bu nedenle pilot karar yerine, ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılamaya hükmedilmesi gerektiğini ileri sürmüşlerdir. Yeniden yargılama ile, derece mahkemesinin Anayasa Mahkemesi ilke ve gerekçelerine uygun hareket ederek başvurucunun zararını gidereceği belirtilmiştir.
