T.C.
YARGITAY
İkinci Hukuk Dairesi
E: 2023/8295
K: 2024/788
T: 13.02.2024
Özet: Boşanma sonrası velayet hakkına sahip anne çocuğun üstün yararı varsa çocuğa kendi bekarlık soyadının verilmesini isteyebilir. Sadece velayet hakkına sahip olmak, velayet hakkına sahip anneye bekarlık soyadını çocuğuna kendiliğinden verme hakkı kazandırmaz.
(Anayasa Mahkemesi’nin 08.12.2011 tarihli ve 2010/119 E., 2011/165 s. iptal kararı)
(2709 s. Anayasa m. 10, 20, 41, 90)
(4721 s. TMK m. 339)
TÜRK MİLLETÍ ADINA
YARGITAY İLÂMI
Taraflar arasındaki çocuğun velâyet sahibi annesinin soyadını kullanmasına izin davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı B.K. vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı B.K. vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacı ile davalı B.K.’ın İstanbul Anadolu 16. Aile Mahkemesinin 2017/783 Esas 2017/779 Karar sayılı ilamı ile 02.10.2017 tarihinde anlaşmalı olarak boşandıklarını, ortak çocukların velâyetinin müvekkiline bırakıldığını, çocukların davalı babayla görüşmek istemediklerini, anne ile çocukların soyadlarının farklı olmasından dolayı gündelik yaşamda zorluk yaşadığını, davacının çocukların annesi olduğunu belgelemek için sürekli nüfus kayıt örneği ile boşanma ilamını ibraz etmek durumunda kaldığını ayrıca çocukların da okulda ve arkadaş gruplarında sürekli meraklI sorula-ra ve alacı davranışlara maruz kaldıklarını, velâyet hakkı kapsamında çocuğun soyadını belirleme hakkının da yer aldığını belirterek ortak çocuklar Ahsen Melis ve Ali Bera’nın “…” olan soyadlarının iptal edilerek, annelerinin kızlık soyadı olan “…” soyadının verilmesine ve nüfus kayıtlarına işlenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile ortak çocukların velayetlerinin davacı annede olduğu, çocukların soyadlarının kendi soyadı ile değiştirilmesi yönündeki davacı annenin talebinin velâyet hakkı kapsamındaki yetkilerin kullanımı ile ilgili olduğu, velâyet hakkı kapsamında çocukların soyadlarını belirleme hakkının da yer aldığı, aynı hukuksal konumda olan erkeğe velâyet hakkı kapsamında tanınan çocukların soyadlarını belirleme hakkının kadına tanınmamasının velâyet hakkının kullanılması bakımından cinsiyete dayalı farklı bir muamele teşkil edeceği, evlilik birliği içinde doğan çocukların taşıdıkları ailenin soyadını, evlilik birliğinin sona ermesi ile kendisine velâyet hakkı tevdi edilen annenin kendi soyadı ile değiştirmesini engelleyici yasal bir düzenlemenin bulunmadığı, somut olayda çocukların, babalarının olumsuz tutum ve davranışları nedeni ile ona karşı tepkili oldukları ve aralarındaki aidiyet bağlarının ciddi anlamda zarar gördüğü, annelerinin bekarlık soyadına geçme konusunda güçlü bir arzu ve istek içinde oldukları, anneleri ile soyadı farklılığının okul ve sosyal hayatlarını olumsuz etkilediği, çocukların soyadının annenin soyadı ile değiştirilmesi halinde çocukların üstün yararları bakımından ruhsal gelişimlerinin olumsuz etkileneceği ileri sürülmediği gibi aksine çocukların soyadlarının annenin soyadı ile değiştirilmesinde üstün yararları bulunduğu, Anayasa Mahkemesinin benzer olaylarda verdiği hak ihlaline ilişkin kararlarıda gözetilerek davanın kabulüne, 25.07.2008 doğumlu, Ali Bera … ve 18.02.2011 doğumlu Ahsen Melis…‘in “…” olan soyadlarının velâyeti kendisinde bulunan an- neleri F.U.Ç.’in evlenmeden önceki soyadı olan “…” ile değiştirilmesine, değiştirilen bu şekliyle nüfusa tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı B.K. vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı B.K. vekili istinaf dilekçesinde özetle; davanın kabulü yönünden İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak talepleri doğrultusunda karar verilmesi istemi ile istinaf başvurusunda bulunmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile İlk Derece Mahkemesinin kararı usul ve esas yönünden hukuka uygun bulunduğu gerekçesiyle davalı B.K. vekilinin istinaf taleplerinin esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı B.K. vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı B.K. vekili temyiz dilekçesinde özetle; davacı tarafının is-patlanamayan ve sadece kendi iddialarından oluşan bir takım olayların varlığının gerçekmiş gibi İlk Derece Mahkemesi tarafından kabul edildiğini ve Bölge Adliye Mahkemesinin de hiçbir gerekçe göstermeden istinaf taleplerini reddediğini, velayeti annede olan çocukların sırf velayeti annede diye annenin kızlık soyadını almalarının hatalı olduğunu, çocukların üstün yararının ispatlanması gerektiğini, ayrıca davacının “…” soyadını da kullandığını, yani yeniden evlendiğini, bu durumun da çocuklar için yine zorluk yaratacağını, alınan sosyal inceleme raporunun dosyaya ve baba ile olan kişisel ilişkinin kaldırılmasına yönelik davada alınan sosyal inceleme raporuna aykırı olduğunu, tanık ifadelerinin gerçeği yansıtmadığını belirterek davanın kabulü yönünden kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, çocukların velâyet sahibi annenin bekarlık soyadını kullanmalarına izin verilmesi için gerekli şartların mevcut olup olmadığı, davanın kabulünün çocukların üstün yararlarına uygun olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 10 uncu, 20 nci maddesi, 41 inci maddesi ile 90 inci maddesi, 11 Nolu Protokol ile Değişik İnsan Haklarini ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmeye Ek 7 Nolu Protokol 5 inci maddesi, Anayasa Mahkemesi’nin 8.12.2011 tarihli ve 2010/119 Esas, 2011/165 Karar sayılı iptal kararı, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 190 inci, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası, 370 inci maddesi ile 371 inci mad- desi, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 339 uncu vd. maddeleri.
3. Değerlendirme
Dava, çocuğun, velâyet sahibi annesinin bekarlık soyadını kullanmasına izin davasıdır. Boşanma sonrası velâyet hakkına sahip davacı anne çocuğun üstün yararı varsa çocuğa kendi bekarlık soyadının verilmesini isteyebilir. Sadece velâyet hakkına sahip olmak, velâyet hakkına sahip davacı anneye bekarlık soyadını çocuğuna kendiliğinden verme hakkını kazandırmaz. Burada çocuğun üstün yararı göz önünde tutulur. Ana ve babanın yararları; boşanmadaki kusurları, ahlaki değer yargıları, sosyal konumları gibi durumları, çocuğun üstün yararını etkilemediği ölçüde göz önünde tutulur. Somut olayda, velâyet hakkına sahip davacı anne kendi soyadı ile çocuğun soyadının farklı olmasının çocuğu olumsuz şekilde etkilediğini ileri sürmüş ve çocuğun soyadının bekarlık soyadı olan “…” ile değiştirilmesini talep etmiş ise de; dosya kapsamından anlaşıldığı üzere, davacı annenin çocuğun soyadının bekarlık soyadı ile değiştirilmesini haklı ve meşru nedenlerle ispatlayamadığı gibi çocuğun üstün yararı bulunduğunu da kanıtlayamamıştır. Davacı anne tarafından açılan kişisel ilişkinin kaldırılması davasının kapsamı ve bu dosyada alınan uzman raporu ile eldeki dosya kapsamı değerlendirildiğinde, davanın reddine karar verilmesi gerekirken hatalı değerlendirme ile davanın kabulüne karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan harcın istek halinde yatırana geri verilmesine, Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.
